Шемуршинский муниципальный округЧувашской Республики

Улăп

Т.нче шай.нче ят-шыв илн. паллё ч.лхе=.м.р: Чёваш наци академий.н академик.: Чёваш Республикин наукён тава тив.=л. .=чен.: Чёваш Патшалёх премий.н лауреач. Михаил Романович Федотов профессор =уралнёранпа 90 =ул =итн. май?

М?Р?Федотов академик 1919 =улхи кёрлач (январь) уйёх.н 20-м.ш.нче Шёмёршё район.нчи Пуянкасси ял.нче =уралнё? +ул =итсен: =амрёк Миххайла (ялта ёна =апла ч.нн.) Васанти шкулта 7 =ул в.ренн.? Шкул сакки =инче ларнё чухнех ч.лхесемпе кёсёкланма тытённё: мишерсемпе туслашса тутарла кала=ма хёнёхнё?

Тулли мар вётам шкултан в.ренсе  тухсан Миххайла Ч.мп.рти И?Я?Яковлев шкулне в.ренме к.рет: анчах =ав =улах амёш. чирл. пирки: киле таврёнать? Вара Патёрьел.нчи педагогика  училищине к.рет  те 1937 =улта унтан учитель пулса тухать? +акён хы==ён Михаил Романович п.р хушё Анат Чаткасри тулли мар вётам шкулта ним.= ч.лхи в.рентет: унтан Шёмёршёри вётам  шкула ку=са хёйне кил.шекен .=е малалла тёсать? Шёмёршёра  .=лен. хушёра вёл ир=е ч.лхипе паллашнё? +апла вара Михаил Романович =амрёклах хёй.н ёс-хакёл =\п=ине ч.лхе хы==ён ч.лхе хывса пынё?

Анчах та =амрёк учител.н малалла талпёнса пыракан .м.ч.сене ылханлё вёр=ё татать? 1938 =улта М?Федотов учителе Х.рл. +ара илн.: унта вёл вёр=ён малтанхи кун.нчех вута к.н.? Хёрушё вёр=ён 13-м.ш кун. Михаил Романович пурнё=.нче яланлёхах хура кун пулса юлнё? +ав кун в.сен =ар ча=.н юлашкий.сене фашистсем  хупёрласа илн.? +акён хы==ён чёваш каччин пурнё=.нче тыткёнри тискер кунсем пу=ланса кайнё? Тёшман тыткён.нчен М?Р?Федотов ви=. хутчен тарса тухнё: анчах ви==.м.ш таркёчра кёна Белоруссие =итсе \кн.? Кунта вёл юлташ.семпе  п.рле белору= хресчен.сем пат.нче пытанса х.л ка=нё: анчах  =уркунне ним.=сем ёна теп.р хут тытса Германие ёсатнё?

«Пире Америка =ар.сем ир.ке кёларч.=: - аса илетч. Михаил Романович =ав кунсене: - в.сем пире аван пёхр.=: к.=ех совет  командований.н аллине пач.=? Хамёрённисем патне =итсен: пире: тыткёнра пулнисене: «х.л.х ала» вит.р аллар.=??? Турра ш.к.р: айёп тавраш. тупаймар.=? Эп. ним.= ч.лхине  аван п.лнине шута илсе мана Т.п =ар академий.нче тёлмачё пулса .=леме с.нч.=»? Совет +ар.нчен Михаил Романович 1948 =улта кёна таврённё?

Вёр=ё хы==ён М?Федотов 4 =ул ытла Мари Республикинчи п.р шкулта ним.= ч.лхи в.рентсе пурённё: хёй те мари  ч.лхи хушшинчи п.рпекл.хсене т.пчеме пикенн.? ,=лен. хушёрах вёл Чулхулари ют ч.лхесен педагогика  институт.нче ним.= тата акёлчан ч.лхисене в.ренет? Пултаруллё =амрёк 1953 =улта институтран ёнё=лё в.ренсе тухать?

Аслё шкул дипломне алла илн. хы==ён М?Р?Федотова Ет.рне район.нчи Мён Чураш вётам шкулне .=леме яра==.? Ют ч.лхесене ёста п.лекен опытлё педагога республикёра та часах асёрха==.? Ёна 1954 =улта И?Я?Яковлев  яч.лл. Чёваш педагогика институтне ч.нсе иле==.? Теп.р  ик. =ултан Михаил Романовича Учительсен п.л.вне \стерекен чёваш  институч.н ют ч.лхесен кабинетне ертсе пыма ларта==.? Кунта вёл 1964 =улччен .=лен.? +ак хушёра М?Р?Федотов  республикёри нумай-нумай шкулта пулать: учительсен  п.л\не \стерес т.л.шпе ятарлё курссем ирттерет? +ав  вёхётрах Михаил Романович ним.= ч.лхин ыйтёв.семпе к.неке хы==ён к.неке =ырать?

1957 =улта унён «Чёваш шкул.сенче ним.= ч.лхинчи глаголсене в.рентесси»: 1958 =улта «Чёваш шкул.нче ним.= ч.лхин синтаксисне в.рентесси»: 1959 =улта «Чёваш шкул.нче ним.= ч.лхинчи хёшп.р пуплев пай.сене в.рентесси» ятлё к.некесем пичетленсе тухнё?

Ним.= ч.лхине чёваш шкул.нче в.рентес .=.н меслеч.сене тишкерсе =ырнё .=.сенче М?Р?Федотов тёван чёваш ч.лхин тытём.пе пуянлёхне те вит.р курса тёнё? Пурёна киле тёван ч.лхем.р  ёна пу=.пех хёй ытамне =авёрса илн.: =улсем иртн. май Михаил Романович т.нчипех паллё тюрколог-ч.лхе=.  пулса тёнё?

1963 =улта М?Р?Федотовён «Чёваш  ч.лхинчи моделл.хе палёртмалли мелсем»  ятлё к.неки пичетленсе тухать? +ак к.некене наука кандидач.н диссертаций. вырённе ёнё=лё х\т.лен.  хы==ён вёл 1964 =улта филологи наукисен кандидач. пулса тёрать? Вёхёт иртн. май Мускаври СССР Наука Академий.н аспирантуринчен в.ренсе тухать?

+.н. ят илн. наука кандидатне =ий.нчех И?Я?Яковлев яч.лл. Чёваш патшалёх педагогика институтне .=е иле==.:  к.=ех Михаил Романович институтён доценч. пулса тёрать?

1967 =улта Шупашкарта Чёваш  патшалёх университеч. у=ёлать: вара М?Р?Федотова т\рех университета ют =.ршыв ч.лхисен кафедрине .=е иле==.? Теп.р ик. =ултан паллё т.пчев=. университетри чёваш ч.лхипе литература кафедрине ку=ать? М?Р?Федотов пурнё=.пе .=.-х.л.нче =.н. тапхёр пу=ланать? Утмёлм.ш =улсен варринче Михаил Романович «Чёваш ч.лхипе Атёл=и тата Пермь угро-финсен ч.лхисем хушшинчи авалхи =ыхёнусем» ятлё пысёк т.пчев .=. =ырса кёларнё? +ак .= М?Р?Федотов  пурнё=.нче кёна мар: п.т.м чёваш халёх.н пурнё=.нче те паллё событи пулса тёнё?

М?Р?Федотов чёваш ч.лхипе угро-финн ч.лхисен хушшинчи авалхи =ыхёнусене тишкерсе =ырнё т.пчев .=не т.нчери паллё тюркологсемпе финно-угровецсем те асёрханё: тив.=липе  хак панё? 1969 =улта =ав темёпа филологи наукисен доктор.н диссертацине  =ырса хат.рлен.: часах ёна Эстонири Таллин университет.нче ёнё=лё х\т.лен.?

И?Н?Ульянов яч.лл. Чёваш  патшалёх университет.нче .=лен. вёхётра М?Р?Федотов чёваш студенч.сене тюркологи курс.н пу=ламёшне: чёваш ч.лхин историне: авалхи т.р.к ч.лхисене: т.р.к ч.лхисен  танлаштару грамматикине в.рентет: асённё  предметсемпе лекцисем вулать: практика занятий.сене ирттерет: курс .=.семпе доплом .=.сем =ыртарать?

+ак тапхёрта Михаил Романовичён «Чёваш ч.лхин историй.»: «Авалхи т.р.к ч.лхи»: «Тюркологи пу=ламёш.»: «Чёваш ч.лхин т.пчев=исем»: «Чёваш ч.лхин алтай ч.лхисен йыш.нчи вырён.»: «Чёваш ч.лхипе мари ч.лхисен хире-хир.=ле =ыхёнёв.сем» ятлё к.некисем п.рин хы==ён тепри пичетленсе  пыра==.?

Университет  юбилей. _ 30 =ул тултарнё т.ле М?Р?Федотов академик хат.рлен. .м.рл.х асра юлмалёх ик. томлё «Чёваш ч.лхин этимологи» словарьне: чённипех чаплё палёк вырённе хурса хакламалла? Ра==ейри халёхсенчен =акнашкал  сулмаклё этимологи словар.пе вырёссемпе осетинсем кёна мухтанма пултара==.?

+ак й.ркесен автор.: Михаил Романовичён ентеш.сенчен чи малтанхи студентсенчен п.ри пулнё май: =акна =е= каласшён? Эпир: шёмёршёсем: М?Р?Федотов академикёмёрпа: паллё ч.лхе=.м.рпе: чыслё  в.рентекен.м.рпе: унён пархатарлё та сулмаклё яч.пе чённипех те мухтанма  тата мёна=ланма пултаратпёр? Хёй пурнё=ран уйрёлса кайр. пулин те: унён .=.сем вил.мс.р?



"Шăмăршă хыпарĕ"
24 января 2009
00:00
Поделиться